Netykieta, czyli co wypada w Internecie

Netykieta, czyli internetowy savoir-vivre, powstał już na początku istnienia sieci, Dziś już niemal 3,5 miliarda ludzi na całym świecie korzysta z Internetu. Codzienne interakcje międzyludzkie w wirtualnej przestrzeni niosą ze sobą niezliczone problemy i pytania o to, jakie zachowania są dozwolone i akceptowane, a czego nie wypada robić.

Dzięki sieci każda z tradycyjnych form przekazu zyskuje interaktywny wymiar. Na maile łatwiej odpowiedzieć niż na listy, a artykuły i filmy w Internecie można bezpośrednio i na gorąco komentować. Sieć stwarza pokusę, by dać upust emocjom bez cenzury, kontakt z innymi jest tu bowiem inny – w relacji z żywym człowiekiem samo spojrzenie w oczy daje świadomość, że możemy czyjeś uczucia zranić. W sieci nadal możemy pozostawać anonimowi, mając przez to poczucie bezkarności.

Po co nam netykieta?

Podobnie jak savoire-vivre, netykieta służy ujednoliceniu wzorców zachowań akceptowanych w obrębie społeczności, w tym wypadku internetowej. Podstawowe zasady netykiety to: odnosić się z szacunkiem do innych, nie obrażać innych dla zabawy, żyć w zgodzie ze środowiskiem.

Jako stworzenie stadne człowiek musi przestrzegać reguł wyznaczanych przez grupy, do których należy. Ponieważ poza skrajnymi zachowaniami netykieta nie jest ujęta w przepisach prawa, sankcją za jej nieprzestrzeganie może być wykluczenie z grupy lub napiętnowanie przez innych jej przedstawicieli.

Netykieta w pracy

Internet jako narzędzie wspierające pracowników w wykonywaniu codziennych zadań stwarza ogromne pole do popełniania błędów. Choć trudno w pełni spisać kodeks netykiety zawodowej, warto przynajmniej pamiętać i trzymać się wymienionych wyżej podstawowych zasad.

Jak je należy rozumieć na gruncie służbowym? Szacunek wyraża się nie tylko poprzez odpowiednie powitanie i pożegnanie, ale głównie przez styl komunikacji. Z szacunkiem należy traktować wszystkich odbiorców wiadomości elektronicznych, w tym oczywiście klientów. Nawet w małej firmie warto zadbać, by pracownicy w wiadomościach e-mail stosowali odpowiedni język, by były pisane poprawną polszczyzną, w sposób zrozumiały dla odbiorcy. Kontakty firmy z klientami powinny dawać do zrozumienia, że klient jest ważny i szanowany. Mail bez powitania czy pożegnania, zdawkowy lub z błędami daje zazwyczaj odbiorcy poczucie, że nie jest na tyle ważną osobą, by nadawca poświęcił choć chwilę i napisać poprawnie krótką wiadomość.

Mechanizm ten działa zawsze, bez względu na to, czy odbiorcą jest kolega, podwładny, przełożony czy klient. Żyć zgodnie ze środowiskiem znaczy m.in. stosować ogólnie przyjęty język wypowiedzi. Jeśli np. w korporacji co do zasady używa się języka formalnego, powinien on także zagościć w komunikacji on-line między pracownikami i z przełożonymi. Jeśli polityka firmy zakłada przyjazne traktowanie klientów, w komunikacji z nimi dozwolone będzie stosowanie emotikon i mniej formalnego języka, które mogą budować bliższe relacje w porównaniu z językiem formalnym.

Egzekwowanie konkretnych standardów od pracowników i współpracowników, także nowoprzyjętych, sprawia, że firma może tworzyć własną netykietę. Jej wypracowanie wymaga wprowadzenia nawyku wzajemnego okazywania szacunku, który jest postawą savoire-vivre zarówno w kontaktach bezpośrednich, jak i internetowych. W ten sposób firma może próbować wykreować własną odrębność, w efekcie czego może być w tym duża wartość.

Wraz z ekspansją technologii mobilnych przybywa sytuacji, w których niekoniecznie wiemy, jak należy się zachować. Warto jednak zapamiętać podstawową zasadę ekspertów od netykiety: na pierwszym miejscu zawsze stawia się osoby, z którymi przebywamy w przestrzeni fizycznej.

Brak sztywnego kodeksu

Netykieta nie jest w uniwersalny sposób skodyfikowana, przez co trudno wskazać, jakie konkretnie działania wykraczają poza jej granice. Netykieta przynależna jest do specyfiki środowiska, z którym ewoluuje. Uczestnicy grup sami ustalają reguły, wytykając czy nawet piętnując niestosowne zachowania i wpierając właściwe.

Biorąc pod uwagę skalę wykorzystania sieci w codziennym funkcjonowaniu przedsiębiorstw, netykieta powinna być jednym z ważnych elementów kultury każdej organizacji.

Kilka pomocnych wskazówek

Na koniec krótki zbiór zasad, nieopisanych wyżej, które przydadzą się w codziennym funkcjonowaniu w sieci:

• Nie używaj wulgaryzmów i słów powszechnie uważanych za obelżywe.
• Nie obrażaj innych użytkowników (nawet w żartach).
• Nie używaj zwrotów, które nawet przy dobrych intencjach autora mogą być obraźliwe dla wybranych grup/użytkowników – to mogą być zwroty wieloznaczne, podteksty czy różnego rodzaju aluzje, które mogą urazić odbiorcę.
• Nie spamuj i nie rozsyłaj tzw. „łańcuszków szczęścia”, które są szczególnie uciążliwą odmianą marketingu wirusowego. Wysyłając wiadomości do wielu użytkowników, pamiętaj, aby ich adresy dodać do kopii ukrytej, by chronić prywatność adresatów.
• W dyskusji trzymaj się tematu (unikaj postów tzw. off topic).
• Nie publikuj tych samych wiadomości kilka razy.
• Stosowanie wyłącznie wielkich liter odbierane jest jako krzyk – unikaj tego.
• Na forum lub w grupie dyskusyjnej odpowiadaj na cytaty innych użytkowników poniżej ich treści, dzięki czemu odpowiedź będzie przejrzysta i czytelna dla innych osób.
• Dołączając do grupy dyskusyjnej lub forum przeczytaj dział FAQ i przejrzyj wcześniejsze tematy/wątki, aby zapoznać się zasadami panującymi w danej grupie, a także uniknąć powtarzania pytań, które wcześniej się już pojawiły.
• Nie blokuj komunikatora lub czatu przez floodowanie, czyli wysyłanie powtarzających się lub „pustych” (bez treści) wiadomości w krótkich odstępach czasu.
• Dostosuj używanie polskich znaków do „miejsca”, w którym przebywasz. Dla przykładu użytkownicy niektórych kanałów IRC nie tolerują polskich znaków, podczas gdy na forach ich brak jest źle odbierany. Warto już na początku zapoznać się z regulaminem wybranego kanału/forum i zobaczyć wypowiedzi innych użytkowników.
• Pisząc wiadomość nie stosuj na zmianę wielkich i małych liter, tzw. poke-pisma.
• Źle widziane jest nadmierne używanie emitikonów. Powinny być one jedynie dodatkiem do wypowiedzi oczywiście być dostosowane do przekazu.
• W przypadku odwiedzin kanału wielonarodowościowego możliwe jest używanie różnych języków, choć w pierwszej kolejności warto sprawdzić, jaki język dominuje w danej społeczności.
• Dopuszczalne jest zwracanie się do innych użytkowników per „ty”, najlepiej korzystając z ich nicku (pseudonimu) lub jeśli adresat wyrazi na to zgodę, zwracać się po imieniu. Używanie nazwisk na różnego rodzaju kanałach IRC czy forach jest nie na miejscu.
• W wiadomości służbowych należy stosować język formalny. Emotikony czy skróty internetowe są niedopuszczalne.
• Pisząc e-mail pamiętaj o podstawowych zasadach interpunkcji i konstruowania tekstu.
• Załączniki do wiadomości nie powinny mieć objętości powyżej 1 MB, aby nie zapychać skrzynki odbiorcy. Duże pliki można udostępniać na specjalnych serwisach oferujących usługi przesyłania plików – korzystając z nich odbiorcy otrzymują jedynie link do pobrania załączników.
• Staraj się używać poprawnej polszczyzny, zarówno pod względem gramatyki, ortografii, jak i stosowania polskich liter.

Netykieta poza światem wirtualnym

Upowszechnianie sieci i urządzeń mobilnych oznacza, że przestrzeń wirtualna przenika się z rzeczywistością, a kontakty on-line z tradycyjnymi formami kontaktów. Powstaje więc pytanie, gdzie i w jakim towarzystwie wypada korzystać z sieci i urządzeń mobilnych.

[tweet]W badaniu przeprowadzonym w kwietniu przez University of Southern California aż 86 proc. pytanych uznało, że odebranie telefonu podczas spotkania służbowego jest poważnym faux pas. [/tweet]Niemal tyle samo osób uznaje za niestosowne pisanie SMS-ów lub maili w trakcie spotkań. Dwie trzecie nie akceptuje zabaw smartfonem także w czasie spotkań prywatnych. Kobiety dwukrotnie częściej od mężczyzn uznawały takie zachowania za karygodne.

Badanie pokazało, że tolerancja dla tego typu zachowań maleje wraz z wiekiem. Dla najmłodszych respondentów, korzystanie z urządzeń mobilnych podczas spotkań to norma. Jednak i oni muszą pamiętać, że powinni dostosować się do ogółu, który stanowią przecież nie tylko ich rówieśnicy, ale często np. starsi od nich pracodawcy lub przełożeni. I tak np. pewien młody człowiek zaprzepaścił szansę na wymarzoną pracę, ponieważ w czasie rozmowy kwalifikacyjnej, poproszony o wyszukanie informacji w Internecie, nie potrafił zignorować ikonki wiadomości na swoim smartfonie. Gdy ją otworzył, podziękowano mu za udział w rekrutacji.

W sieci nie jest się bezkarnym

Choć netykieta nie jest skodyfikowana, w skrajnych przypadkach wypowiedzi publikowane w sieci podlegają sankcjom zapisanym m.in. w Kodeksie Karnym. Należą do nich słowa niecenzuralne, które obrażają inne narodowości, religie lub rasy, promują alkohol lub narkotyki, nawołują do popełnienia przestępstwa lub samobójstwa, upubliczniają wrażliwe dane osobowe lub łamią czyjeś prawa autorskie.