10 czerwca 2019 r. rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o VAT, kierując go do Sejmu. W projekcie znajduje się propozycja wprowadzenia nowej struktury Jednolitego Pliku Kontrolnego (VAT), która ma zawierać w sobie zarówno strukturę obecnego JPK_VAT, jak i informacje ujęte w deklaracjach VAT. Dzięki nowemu JPK_VAT podatnicy nie będą dublować informacji przesyłanych do organów skarbowych.

Projekt wprowadzenia nowej wersji JPK (zwanej wówczas JPK_VDEK) pojawił się jeszcze w ubiegłym roku pierwotnie ta nowa struktura JPK miała być stosowana już w lipcu 2019 r., jednak proces legislacyjny opóźnił się. Wszystko wskazuje na to, że obowiązek raportowania danych z rejestrów VAT w nowej strukturze najpierw obejmie duże firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników (od 1 stycznia 2020 r.), natomiast resztę podatników VAT obejmie od 1 lipca 2020 r. Co istotne, średnie i małe przedsiębiorstwa oraz mikrofirmy rozliczające się z VAT będą miały możliwość wybrania dobrowolnego raportowania w formie JPK_VAT wcześniej, tj. od 1 stycznia 2020 r.

Nowy JPK_VAT to teoretycznie mniej obowiązków raportowych

Warto podkreślić, że plan wdrożenia JPK_VAT w roli deklaracji podatkowej jest jedną z nielicznych inicjatyw ustawodawcy, które w założeniu mają ograniczyć ilość obowiązków raportowych po stronie przedsiębiorców. W myśl projektu obecnie obowiązująca struktura JPK_VAT zostanie zmodyfikowana poprzez dodanie do niej danych wymaganych w deklaracjach VAT, tak aby wszystkie informacje związane z podatkiem od towarów i usług zostały w danym miesiącu przesłane jednorazowo w jednym pliku, a nie w dwóch odrębnych. Plan rządu zakłada, że za lipiec 2020 r. przedsiębiorcy rozliczający VAT nie będą już w ogóle wysyłać do fiskusa deklaracji VAT-7, a jedynie JPK_VAT. Dzięki wdrażanym zmianom przedsiębiorcy mają podobno zaoszczędzić sporo pracy związanej z generowaniem, wysyłaniem i korygowaniem deklaracji VAT, natomiast fiskus odbierze dwukrotnie mniej dokumentów, co oznacza, że również dwukrotnie mniej dokumentów będzie musiał poddawać systematycznym analizom

Nowy JPK wymusi zmiany w oprogramowaniu u wszystkich rozliczających VAT

Korzyści z JPK_VAT będą mam nadzieje odczuwalne po obu stronach. Nie zmienia to jednak faktu, że zarówno dostawcy oprogramowania księgowego, jak i podatnicy muszą przygotować się do tej zmiany i zapewnić dostępność nowej struktury logicznej JPK_VAT w używanych rozwiązaniach informatycznych. Resort finansów zapewnia, że struktura ta będzie podatnikom znana „jak najszybciej”, a w tym celu ma zostać opublikowane rozporządzenie Ministra Finansów (jak zapewnia resort, w okresie wakacyjnym).

Po zapoznaniu się z projektem zawartości nowego JPK_VAT przedstawionym do konsultacji społecznych w lutym tego roku, jestem jednak pełen obaw co do rosnącego apetytu na informację w administracji skarbowej. W przedstawionym projekcie poza elementami oczywistymi wynikającymi z połączenia obydwu struktur raportowych znalazły się bowiem nowe oczekiwania, takie jak przypisanie każdej fakturze sprzedaży tzw. kodu grupy towarowej oraz metody płatności. Te nowe oczekiwania, o ile naturalnie zostaną potwierdzone w treści rozporządzenia i finalnej zawartości struktury JPK_VAT, wymuszą głębokie zmiany w programach fakturujących z perspektywy VAT należnego i w ewidencji sprzedaży, a następnie w programach do ewidencji księgowej. Mimo teoretycznie długiego czasu na wprowadzenie zmiany, może się zatem okazać, że jest go realnie bardzo mało. Prawdopodobnie nie będzie to prosta zmiana „raportu”, ale głęboka zmiana modelu gromadzenia i przetwarzania danych o sprzedaży z perspektywy podatku VAT, tak aby można było zebrać i przekazać oczekiwane dane.

Co z kwartalnym rozliczeniem VAT?

Resort finansów wyjaśnił, że JPK_VAT należy rozumieć jako rozszerzenie obecnie stosowanej struktury o część deklaracyjną. Po wejściu w życie nowelizacji sposób generowania i termin przesyłania JPK co do zasady nie zmieni się, nadal będzie to 25 dzień następnego miesiąca. Przedsiębiorcy, którzy obecnie rozliczają VAT w cyklach kwartalnych, zobowiązani są składać deklaracje VAT-7K po zakończeniu każdego kwartału, ale muszą przesłać JPK_VAT po każdym miesiącu obrachunkowym. Ponieważ projekt nowej struktury JPK_VAT zakłada włączenie do niej elementów deklaracji VAT, niektórzy przedsiębiorcy obawiali się, że będzie to oznaczało definitywny koniec możliwości kwartalnego rozliczania podatku i likwidację deklaracji VAT-7K składanej kwartalnie. Z projektu przepisów procedowanych obecnie w Sejmie wynika jednak, że pomimo odejścia od deklaracji i obowiązku jej składania możliwość rozliczeń kwartalnych pozostanie. W trakcie trwania kwartału, składając miesięcznie strukturę raportową podatnik uprawniony do rozliczeń kwartalnych nie będzie wypełniał części deklaracyjnej nowej wersji struktury JPK_VAT. Zostaną one wypełnione dopiero w miesiącu po zakończeniu każdego kwartału.

JPK_VAT za deklaracje VAT

Nowa struktura JPK ma zastąpić nie tylko deklaracje VAT-7 i VAT-7K, ale także VAT-27, VAT-ZD, VAT-ZT oraz VAT-ZZ. Jest również prawdopodobne, że JPK_VAT zastąpi deklarację VAT-12. Jeśli faktycznie tak się stanie, wielu podatników, od których obecnie wymaga się ww. deklaracji, nie będzie już musiała ich wysyłać. Nie będzie też potrzeby generowania załączników do deklaracji VAT wszystko bowiem ma znaleźć się w jednej strukturze. To oczywiście dobra wiadomość, z drugiej jednak strony stworzenie tak uniwersalnej i pojemnej informacyjnie struktury raportowej oznacza, że będzie ona bardzo rozbudowana. Prawdopodobnie nowa wersja comiesięcznego JPK będzie bardziej przypominać skomplikowane struktury raportowe sprawozdań finansowych, niż prosty uporządkowany raport, jakim obecnie jest JPK_VAT. To niestety oznacza, że na jej opracowanie i włączenie do programów potrzeba więcej czasu.

Korzyści i ryzyka dla firm

Połączenie dwóch form obligatoryjnych raportów w ramach jednej struktury JPK pozwoli zmniejszyć liczbę elektronicznych dokumentów przesyłanych przez podatników, a to oznacza dwukrotnie mniej operacji związanych z ich obsługą. To korzyść nie tylko dla firm, ale również dla biur rachunkowych. Wdrożenie nowego JPK_VAT wyeliminuje ryzyko powstania niespójności między wysyłanymi plikami JPK_VAT a deklaracjami podatkowymi, a jeśli w dokumencie powstanie błąd, podatnik będzie miał do skorygowania tylko jeden plik. Jak informują przedstawiciele resortu finansów, dzięki większej przejrzystości danych w pozyskiwanych od podatników raportach, będą oni mogli docelowo liczyć na szybszą weryfikację danych i szybszy zwrot nadpłaconych podatków. Jednak z drugiej strony warto zauważyć, że zmieni się charakter tego raportu, będzie to deklaracja VAT ze wszystkimi karnoskarbowymi konsekwencjami tego faktu. Ewentualne błędy w raportowanych danych będą miały jeszcze większe znaczenie niż obecnie.

Wymagana wysoka jakość danych

Przygotowaniom do wprowadzenia JPK_VAT towarzyszy informacja, że w samej mechanice obsługi JPK_VAT po stronie KAS (Krajowej Administracji Skarbowej) z czasem będą dokonywane dalsze usprawnienia, np. w zakresie rozwoju komunikacji elektronicznej między fiskusem a podatnikami. Ministerstwo Finansów planuje uruchomić kanał do automatycznej informacji zwrotnej dla podatników (SMS lub e-mail) przy okazji odbioru JPK, tak aby możliwie szybko informować o wszelkich wykrytych w nich nieprawidłowościach i w ten sposób dać podatnikowi szansę na szybką korektę błędów. Przy czym w myśl projektu podatnicy mają być dodatkowo karani za błędy, których nie poprawili w drodze złożenia korekty JPK_VAT w terminie 14 dni od otrzymania informacji z KAS.

Uzyskanie wysokiej jakości danych w pliku JPK_VAT, czyli np. zagwarantowanie poprawności wprowadzenia numeru własnego faktury zakupu, wymaga zautomatyzowania procesu odczytu i rejestracji faktur. To będzie mim zdaniem długoterminowy efekt wprowadzonych zmian. Jest to zatem jeszcze jeden powód, aby zmieniać procesy obsługi i wymiany dokumentów stosując prawdziwe faktury elektroniczne, czyli takie, które po otrzymaniu od dostawcy można bez przepisywania, automatycznie wczytać do ewidencji księgowej.