Krajowa Administracja Skarbowa (KAS)

KAS jest centralnym organem administracji skarbowej i celnej utworzonym w wyniku połączenia i reorganizacji struktur podatkowych, skarbowych i celnych, które wcześniej w Polsce działały w dużym rozproszeniu. Reorganizacji tej dokonano poprzez uchwalenie 16 listopada 2016 r. ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, która weszła w życie w marcu 2017 r.

Struktury Krajowej Administracji Skarbowej skupiły w sobie trzy strategiczne obszary funkcyjne wcześniej obsługiwane przez wyspecjalizowane, lecz słabo ze sobą skomunikowane organy administracji skarbowej:

• administrację podatkową (wszystkie urzędy skarbowe i izby skarbowe),
• urzędy kontroli skarbowej,
• Służbę Celną (izby, urzędy, oddziały celne).

Powołanie do życia KAS znacznie uporządkowało i unowocześniło system działania administracji skarbowej w Polsce. Był to ważny element planu uszczelnienia systemu podatkowego, a także poprawy efektywności i usprawnienia działania wszystkich służb skarbowo-celnych. Dzięki integracji struktur powstał super urząd, któremu nadano rozległe uprawnienia i kompetencje, będące wcześniej w gestii wszystkich organów podatkowych i celnych.

Zabieg okazał się strzałem w dziesiątkę, gdyż od czasu utworzenia KAS zarówno ściągalność podatków, jak i skuteczność kontroli skarbowych znacząco się poprawiły, co przełożyło się na zmniejszenie luki w podatku VAT i większe wpływy do budżetu (jednocześnie warto zaznaczyć, że oprócz powołania KAS w ostatnich latach wdrożono również inne narzędzia dla zapewnienia lepszej ściągalności danin i ograniczenia wyłudzeń podatkowych). Co ważne, KAS z roku na rok poprawia statystyki w zakresie kontroli skarbowych prowadzonych w firmach – ogólna ich liczba spada, natomiast są bardziej skuteczne, co świadczy o lepszym typowaniu podatników do kontroli. Rocznie liczba kontroli zmniejsza się o ponad 20%. Spośród kontroli prowadzonych przez urzędy skarbowe w I połowie 2019 r. około 7% okazało się kontrolami nieskutecznymi, tzn. w ich trakcie nie wykryto nieprawidłowości. W analogicznym okresie 2018 r. nieskuteczność kontroli sięgnęła 13%.

Ważniejsze zmiany dotyczące działania KAS od czasu jej powołania:

• 13 stycznia 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 24 listopada 2017 r., tzw. ustawa o STIR, której celem było uruchomienie nowoczesnego Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej. System bazuje na zaawansowanych algorytmach, które analizują dane z rachunków bankowych firm oraz transakcji dokonywanych między przedsiębiorstwami. Na podstawie tych analiz szef KAS otrzymuje informacje, które pozwalają mu typować poszczególne firmy do kontroli skarbowej lub wszczęcia postępowania. System prowadzi codzienny monitoring rachunków bankowych podmiotów kwalifikowanych oraz informacje o transakcjach dokonywanych z wykorzystaniem tych rachunków.
• Od stycznia 2019 r. obowiązuje znowelizowana ustawa o KAS, która istotnie poszerzyła uprawnienia i kompetencje KAS. W praktyce, dzięki tej nowelizacji, funkcjonariusze KAS otrzymali uprawnienia służb specjalnych – mogą prowadzić inwigilację podatników z pominięciem policji, mają dostęp do informacji z rachunków bankowych firm oraz osób fizycznych, a także dane z rejestrów przewoźników kontrolowanych m.in. przez Polskie Linie Kolejowe, Urząd Lotnictwa Cywilnego, Polską Grupę Lotniczą czy Żeglugę Śródlądową.

Struktura KAS

KAS bezpośrednio podlega Ministerstwu Finansów. Na jej czele stoi Szef KAS, któremu podlegają dwa piony: Krajowa Informacja Skarbowa (zadaniem tej struktury jest przetwarzanie informacji podatkowych oraz wydawanie interpretacji przepisów podatkowych) oraz pion Izb Administracji Skarbowej, który powstał w wyniku połączenia organów administracji celnej i podatkowej. W pionie tym działają urzędy skarbowe oraz urzędy celno-skarbowe, delegatury i oddziały celne – łącznie w całym kraju jest to ponad 600 jednostek.