Symfonia. Biznes gotowy na zmiany

Transformacja cyfrowa w polskich firmach - Raport

Inne tematy:

Szukaj informacji

Definicja

Akcyza (podatek akcyzowy)

Obrót niektórymi kategoriami wyrobów objęty jest dodatkowym podatkiem zwanym akcyzą. Do kategorii tych zalicza się: wyroby energetyczne (w tym węglowe, paliwa silnikowe, gazy do napędu silników spalinowych, biokomponenty będące paliwami), energię elektryczną, wyroby tytoniowe, alkohol etylowy, napoje alkoholowe oraz samochody osobowe.

Akcyza jest podatkiem pośrednim, podobnie jak podatek VAT. W praktyce oznacza to, że ostatecznie obciąża on finalnego odbiorcę towaru, jak również że wysokość akcyzy ma silne przełożenie na kształtowanie rynkowych cen produktów objętych tym podatkiem. Warto zwrócić uwagę na fakt, że akcyza dotyczy m.in. sektora energetycznego, który silnie oddziałuje na kondycję całej gospodarki. Każdy wzrost cen energii – elektrycznej, cieplnej czy paliw wykorzystywanych w transporcie – w sposób bezpośredni i pośredni przekłada się na wzrost cen pełnego spectrum towarów i usług.

Co ciekawe, wpływy z akcyzy, które w Polsce rocznie przekraczają 70 mld zł, są jednym z głównych źródeł dochodów budżetu państwa – pod względem wielkości drugim po wpływach z tytułu VAT.

Kto płaci podatek akcyzowy?

Płatnikami akcyzy są zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy produkujący, transportujący lub sprzedający towary objęte akcyzą, w tym także podmioty dokonujące zagranicznych przemieszczeń towarów. Warunkiem powstania obowiązku rozliczenia akcyzy jest dokonanie czynności podlegających takiemu opodatkowaniu. Osoby fizyczne będące konsumentami są obciążone akcyzą w momencie zapłaty za towar objęty tym podatkiem – akcyza jest już wliczona w cenę brutto paliw, wyrobów tytoniowych czy alkoholi. Oczywiście konsumenci nie wpłacają tej daniny bezpośrednio do urzędu skarbowego – robi to sprzedawca rozliczający podatek. Osoby prawne, przedsiębiorcy i inne jednostki organizacyjne odprowadzają akcyzę do fiskusa w wyniku dokonanych rozliczeń podatkowych i na podstawie złożonych deklaracji AKC (uwaga: są różne wzorce deklaracji AKC w zależności od przedmiotu opodatkowania).

Podmioty gospodarcze, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne dokonujące czynności opodatkowanych akcyzą, zobowiązane są zarejestrować się jako podatnicy akcyzy (zgłoszenie AKC-R) przed pierwszym dokonaniem czynności opodatkowanej.

Podstawa prawna dla podatku akcyzowego

Kwestie podatku akcyzowego na terenie Unii Europejskiej określa dyrektywa Rady 2008/118/WE. W Polsce w 2019 r. znowelizowano przepisy dotyczące akcyzy i obecnie są one regulowane zmienioną Ustawą o podatku akcyzowym z 16 października 2019 r. (wcześniej obowiązywała ustawa z 6 grudnia 2008 r.). Dyrektywa daje ustawodawcom w poszczególnych krajach dużą swobodę w zakresie ustalania wysokości i stawek akcyzy, wskazując jedynie ich minimalny poziom. Stąd też na terenie UE zasady naliczania akcyzy są mocno zróżnicowane.

Ustawa wskazuje szeroki zakres, w jakim nakładany jest podatek akcyzowy (zob. art. 8 ustawy oraz art. 9 ustawy na temat energii elektrycznej, gazów i wyrobów węglowych). Zależnie od kategorii towaru stawka akcyzy może być ustalana kwotowo lub wyrażana w procentach. W ujęciu kwotowym pod uwagę brana jest ilość towaru wyrażona w jednostkach miary lub sztukach, natomiast w ujęciu procentowym wysokość podatku zależy od ogólnej wartości towaru.

Jakie czynności opodatkowane są akcyzą?

Ustawa o podatku akcyzowym wskazuje konkretne czynności, w wyniku których powstaje obowiązek podatkowy. Ten szeroki zakres działań ujęto w artykułach 8. i 9. ustawy. Należy podkreślić, że ustawa obok przepisów ogólnych dotyczących naliczania akcyzy przewiduje odrębne przepisy dla czynności w odniesieniu do kategorii towarowych: energii elektrycznej, wyrobów węglowych, suszu tytoniowego i wyrobów gazowych.

Podatkiem akcyzowym są objęte m.in. takie czynności, jak:

  • produkcja wyrobów akcyzowych,
  • wprowadzenie wyrobów akcyzowych do składu podatkowego,
  • import wyrobów,
  • nabycie wewnątrzwspólnotowe (z wyłączeniem nabycia wewnątrzwspólnotowego do składu podatkowego),
  • wyprowadzenie ze składu podatkowego (z wyłączeniem m.in. towarów objętych procedurą zawieszenia poboru akcyzy),
  • sprzedaż wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy,
  • nabycie wewnątrzwspólnotowe energii elektrycznej przez nabywcę końcowego,
  • sprzedaż energii elektrycznej nabywcy końcowemu,
  • zużycie energii elektrycznej,
  • sprzedaż wyrobów węglowych,
  • wewnątrzwspólnotowe nabycie oraz dostawa wyrobów węglowych,
  • import oraz eksport wyrobów węglowych,
  • użycie wyrobów węglowych do celów innych niż wskazane w art. 31a ust. 2 ustawy.