Symfonia. Biznes gotowy na zmiany

Ochrona sygnalistów – co musisz wiedzieć przed wejściem w życie nowych przepisów?

Piotr Kowalski

Piotr Kowalski

Ekspert w Symfonii

Długość czytania:

4 stycznia 2023

Sygnalistą (ang. Whistleblower) jest nazywana osoba, która ujawnia nielegalne lub nieetyczne działania w miejscu pracy lub w innej organizacji. Osoba taka może ujawnić informacje na zewnątrz lub wewnątrz organizacji – do mediów, władz czy w ramach ustalonych procedur wewnątrzfirmowych. W wielu krajach istnieją już przepisy chroniące osoby ujawniające takie informacje przed represjami ze strony pracodawców lub innych osób. W Unii Europejskiej funkcjonuje w tej sprawie specjalna dyrektywa już od 2019 r. Niebawem jej przepisy mają szansę wejść także do polskiego systemu prawnego.

Sygnaliści odgrywają ważną rolę w utrzymaniu transparentności i odpowiedzialności w różnych sektorach. Ujawniane przez nich informacje mogą prowadzić do zmiany nielegalnych lub szkodliwych praktyk czy też ochrony interesów publicznych.

Whistleblowerzy często jednak spotykają się z represjami ze strony pracodawców lub innych osób, dlatego w wielu krajach istnieją przepisy chroniące osoby ujawniające takie informacje. Często przepisy te obejmują ochronę przed zwolnieniem z pracy lub innymi formami dyskryminacji. Regulacje umożliwiają także sygnalistom dochodzenie roszczeń prawnych w przypadku takich represji.

W Unii Europejskiej przepisy regulujące ochronę sygnalistów zostały zawarte w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. Dyrektywa określa minimalne standardy ochrony dla osób zgłaszających naruszenia, takich jak nieuczciwe działanie, nieprawidłowości finansowe lub niezgodności z prawem lub zasadami etyki w sferze publicznej lub prywatnej. Obejmuje ona również ochronę osób, które ujawniły naruszenia, a także tych, którzy uczestniczyli w postępowaniach w sprawie takich naruszeń.

Symfonia HR

Wszystkie procesy HR w jednym systemie

Ochrona sygnalistów w UE – unijna dyrektywa

Dyrektywa zapewnia ochronę przed dyskryminacją, zwolnieniem z pracy lub innymi formami konsekwencji zawodowych za zgłoszenie naruszenia. Przewiduje również możliwość dochodzenia roszczeń prawnych przez osoby, które doświadczyły takich niepożądanych konsekwencji.

Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia przynajmniej jednej procedury umożliwiającej sygnalistom dokonania zgłoszenia oraz zapewnienie odpowiedniej ochrony tym osobom. Państwa członkowskie mogą również ustanawiać dodatkowe procedury lub zapewniać alternatywne sposoby zgłaszania naruszeń.

Przepisy dyrektywy nałożyły także na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenie regulacji ustawowych niezbędnych do wykonywania dyrektywy do 17 grudnia 2021 r. W Polsce jednakże takie przepisy nie zostały jeszcze wprowadzone, mimo że obowiązek ten istnieje już od ponad roku.

Jednocześnie jeden z przepisów dyrektywy określa, iż państwa członkowskie są zobligowane do ustanowienia odrębnych przepisów dotyczących przedsiębiorstw zatrudniających od 50 do 249 pracowników do 17 grudnia 2023 r.

 

HR Przyszłości - ludzie, trendy, technologia

Kliknij poniższy przycisk, aby zapisać się na cykl arcyciekawych podcastów o tematyce HR!

Ochrona sygnalistów w Polsce – projekt ustawy

Polski ustawodawca przygotował co prawda projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, ale wciąż nie wszedł on pod obrady parlamentu. Zgodnie z projektowanymi przepisami, ustawa ma objąć ochroną osoby dokonujące zgłoszenia lub ujawnienia informacji lub uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa, pracujące w sektorze prywatnym lub publicznym, które uzyskały informacje na temat naruszenia w kontekście związanym z pracą.

Przewidziana ochrona ma dotyczyć sygnalistów bez względu na podstawę i formę świadczenia pracy. Zatem takiej samej ochronie ma podlegać osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnorpawnej, kontraktu menedżerskiego, będąca na staży czy praktykach oraz na podstawie kontraktu B2B. Ochroną mają zostać objęte także osoby, których stosunek pracy już ustał lub dopiero ma zostać nawiązany. Ponadto nowe przepisy mają wprowadzić zasadę wyłączenia odpowiedzialności sygnalisty za ewentualne szkody poniesione przez pracodawcę, także wszczęcia wobec takiej osoby postępowania dyscyplinarnego, w przedmiocie zniesławienia czy naruszenia dóbr osobistych. Ponadto osoba zgłaszająca naruszenia będzie mieć prawo monitorowania toku sprawy i uzyskiwać bieżące informacje, co dzieje się w przedmiocie sprawy, jakie kroki zostały podjęte itd.

Projekt ustawy przewiduje trzy ścieżki dokonywania zgłoszeń: za pomocą wewnętrznych kanałów w organizacji, za pomocą kanałów zewnętrznych (do odpowiednich organów państwa) oraz za pomocą tzw. ujawnienia publicznego. W ustawie mają zostać doprecyzowane wymagania dotyczące tego, w jaki sposób organizacje (publiczne i prywatne) mają utworzyć procedury dokonywania zgłoszeń. Jeżeli jednak w danej organizacji nie zostaną utworzone odpowiednie kanały i procedury, sygnalista będzie miał możliwość dokonania zgłoszenia naruszenia prawa za pośrednictwem kanałów zewnętrznych lub w ramach tzw. ujawnienia publicznego.

 

Przeglądaj tematy tego artykułu:

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *