Kiedy stosujemy odwrotne obciążenie? Na czym ono polega?

W przypadku sprzedaży towarów lub usług obowiązek rozliczania i opłacania podatku VAT spoczywa niekiedy nie na sprzedającym, lecz na nabywcy. Mówimy wówczas o procedurze tzw. odwrotnego obciążenia. Na czym właściwie ono polega, kogo dotyczy i jakie produkty oraz usługi obejmuje?

Odwrotne obciążenie – co to takiego?

Odwrotne obciążenie to sytuacja, w której sprzedawca przekazuje obowiązek rozliczania podatku VAT na nabywcę towaru lub usługi. Mechanizm ten ma zastosowanie w odniesieniu do konkretnych usług i produktów krajowych, które określone zostały w ustawie o VAT w załącznikach nr 11 oraz 14. Otrzymując fakturę z oznaczeniem „odwrotne obciążenie”, nabywca jest zobowiązany do odprowadzenia i rozliczenia podatku na zasadzie samonaliczenia. Co istotne, procedura odwrotnego obciążenia stosowana jest wyłącznie w przypadku sprzedaży dokonywanej na rzecz firm należących do czynnych podatników VAT.

Kogo dotyczy odwrotne obciążenie?

Odwrotne obciążenie dotyczy osób prawnych i jednostek organizacyjnych, które nie posiadają osobowości prawnej, a także osób fizycznych nabywających określone towary z załącznika nr 11 ustawy o VAT. Odwrotne obciążenie nie jest możliwe w sytuacji, gdy ma miejsce sprzedaż osobom nieprowadzącym działalności, jak również dla podatników, którzy posiadają status zwolnionych z VAT. Co więcej, w przypadku osób, które dotyczy odwrotne obciążenie, niezbędne jest spełnienie kilku warunków:

• podatnicy nabywający towary wrażliwe są zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT;
• podatnicy dokonujący dostawy towarów z listy nie są zwolnieni od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 i nie korzystają ze zwolnienia z VAT do limitu 150 tysięcy złotych;
• zwolnieniem nie są objęte dostawy towarów, od nabycia których nie przysługiwało odliczenie VAT, przeznaczone na cele zwolnionej z VAT działalności.

Faktura odwrotnego obciążenia – elementy

Faktura za towar lub usługę objęte odwrotnym obciążeniem powinna zawierać kilka konkretnych danych:

• numer kolejny faktury;
• datę i miejsce jej wystawienia;
• datę wykonania usługi lub sprzedaży towaru;
• nazwę, adres i numery NIP sprzedawcy oraz nabywcy;
• nazwę towaru bądź usługi;
• ilość i miarę towaru lub usługi;
• cenę jednostkową bez podatku;
• wartość netto towarów lub usług;
• kwotę obniżek bądź opustów;
• kwotę należności ogółem;
• sposób oraz termin zapłaty.

Należy pamiętać również o adnotacji „odwrotne obciążenie”.

Przeczytaj także: Druki ZUS – rodzaje i przeznaczenie

Towary i usługi objęte procedurą odwrotnego obciążenia

Pośród towarów, wobec których może zostać zastosowany mechanizm odwrotnego obciążenia, możemy wymienić m.in.:

• telefony komórkowe, w tym smartfony;
• laptopy, notebooki, tablety, komputery kieszonkowe itp.;
• konsole do gier wideo i inne urządzenia do gier z wyświetlaczem elektronicznym – oprócz pojedynczych części i akcesoriów;
• wyroby jubilerskie i biżuteria;
• szlachetne i nieszlachetne metale, wyroby stalowe, druty, pręty;
• złom oraz odpady i surowce wtórne – papier, szkło, guma.

Procedurą odwrotnego obciążenia objęte są także konkretne usługi takie jak:

• roboty budowlane związane z budową budynków mieszkalnych;
• roboty dot. rozbiórki i burzenia budynków;
• roboty malarskie i tynkarskie;
• roboty polegające na wykładaniu posadzek i oblicowywaniu ścian.

Rozliczenie podatku VAT

Po otrzymaniu faktury z oznaczeniem odwrotnego obciążenia nabywca ma obowiązek rozliczenia podatku. Na dokumencie nie powinna widnieć stawka ani kwota VAT – sprzedawca musi wykazać wyłącznie wartość netto produktu, o czym jest mowa w art. 106e, ust. 4, pkt 1 ustawy. Sama kwota podatku naliczana jest już przez nabywcę towaru zgodnie z właściwą dla produktu stawką. Przedsiębiorca stosujący mechanizm odwrotnego obciążenia musi składać deklaracje okresowe do 25. dnia miesiąca za poprzedni miesiąc. Powinien on również przygotować informację podsumowującą transakcję objętą odwrotnym obciążeniem i dołączyć ją do deklaracji. Informacje podsumowujące VAT-27 należy składać drogą elektroniczną.