Amortyzacja środków trwałych – czym jest i na czym polega? Metody amortyzacji środków trwałych

Wartość wykorzystywanych w firmie środków trwałych spada wraz z ich zużyciem. W związku z tym niezbędne jest wykonywanie regularnych odpisów amortyzacyjnych. Na czym właściwie polega amortyzacja i jakie jej metody możemy wyróżnić?

Czym są środki trwałe?

Zgodnie z definicją w  art. 22a ust. 1 ustawy o PIT środki trwałe to rzeczowe składniki majątkowe, będące własnością lub współwłasnością podatnika, wytworzone bądź nabyte we własnym zakresie. To m.in. budowle, lokale, środki transportu czy urządzenia. Okres ich użytkowania nie może być krótszy niż rok, a wartość początkowa – niższa niż 10 tysięcy złotych. Co więcej, środki trwałe muszą być wykorzystywane na potrzeby firmy bądź dzierżawione lub wynajmowane. Wartość początkową  danego składnika majątku ustala się, uwzględniając koszt jego zakupu. W przypadku środków trwałych wytworzonych bezpośrednio przez podatnika za podstawę uznaje się koszty poniesione podczas wytworzenia.

Amortyzacja środków trwałych – co to takiego?

Amortyzacja środków trwałych to stopniowe, systematyczne zużywanie składników majątku. Wskutek regularnego zużywania się środków trwałych dla celów działalności zmniejsza się ich wartość. Wykonywanie odpisów amortyzacyjnych pozwala wskazać na rzeczywistą wartość zużywanych składników. Możemy wyróżnić kilka podstawowych metod amortyzacji środków trwałych – liniową, degresywną i naturalną. W niektórych przypadkach stosuje się również metodę jednorazową, przyspieszoną lub progresywną. Podstawowe stawki amortyzacyjne określone są w wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych, stanowiącym załącznik do ustawy o PIT.

Amortyzacja metodą liniową

Metoda liniowa to najczęściej stosowana metoda amortyzacji środków trwałych. Opiera się ona o założenie, że zużywanie się danego środka trwałego będzie równomierne przez cały okres użytkowania. Odpisy amortyzacyjne ustalane są według stawek z załącznika do ustawy PIT. W metodzie liniowej koszty amortyzacji wyliczane są w sposób indywidualny przez każdego podatnika.

Amortyzacja metodą degresywną

Metoda degresywna może być stosowana wyłącznie w sytuacji, gdy środki trwałe to urządzenia lub maszyny z grup 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków trwałych bądź środki transportu – z wyjątkiem samochodów osobowych. W ich przypadku wartość amortyzacji zmienia się wraz ze spadkiem wydajności danego środka trwałego, wynikającego z czasu użytkowania. W ciągu pierwszego roku stosuje się stawkę z wykazu pomnożoną o współczynnik – nie wyższy niż 2,0. W celu obliczenia stawki na kolejny rok podatkowy należy odjąć zgromadzone wpisy amortyzacyjne od kwoty netto danego składnika majątkowego. Co istotne, w roku, w którym roczne odpisy są takie same jak odpisy metodą liniową, podatnik musi przejść z metody degresywnej na liniową.

Przeczytaj także: Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów – co to jest i kogo dotyczy?

Amortyzacja metodą naturalną

Wybierając metodę naturalną, przedsiębiorca zakłada, że zużycie środka trwałego zależy w dużym stopniu od intensywności jego użytkowania. Amortyzacja jest więc naliczana zgodnie z rzeczywistym zużyciem składnika majątku. Wylicza się ją osobno dla każdego miesiąca, biorąc pod uwagę ilość wykonanej przez dany środek trwały pracy. To dobry wybór w przypadku szybko zużywających się składników, które nie są stosowane regularnie.

Amortyzacja metodą jednorazową

Niekiedy podatnicy mają prawo do jednorazowego zaliczenia wydatków na wytworzenie środka trwałego do kosztów uzyskania przychodów. Amortyzacja metodą jednorazową polega na zaliczeniu do kosztów pełnej wartości początkowej danego składnika majątku bądź wartości niematerialnych i prawnych. Dotyczy to miesiąca, w którym został on oddany do użytku bądź miesiąca kolejnego.

Amortyzacja metodą progresywną

W niektórych przypadkach możliwe jest także stosowanie metody progresywnej, stanowiącej przeciwieństwo amortyzacji degresywnej. Zakłada ona, że wartość danego środka trwałego wzrasta wraz z jego użytkowaniem – np. z powodu obowiązkowej wymiany części. W tej sytuacji odpisy amortyzacyjne rosną wraz z okresem eksploatacji.

Przeczytaj także: Wykup samochodu z leasingu na firmę – wszystko, co musisz wiedzieć